Aile içi ilişkilerde yakınlığı bozan, samimiyeti azaltan ve böylece hem eşlerin hem de diğer aile üyelerinin birbirinden uzaklaşmasına neden olan durumlardan bir tanesi koşullu olumlu saygı gösterilmesi.
Koşullu Olumlu Saygı Nedir?
Bir davranışın ya da olayın kişinin istediği gibi olması durumunda o kişiye kabul, hoşgörü ve samimiyetle yaklaşılmasıdır. Bu durum aslında ilişkilerdeki nezakette de kendini gösterir ve sadece aile içi ilişkilerle geçerli değildir.
Örneğin, kişinin alışkanlığı haline gelmiş, rahat ve konforu olarak yaşamında yer etmiş bir durumu değiştirmeye zorlayan kişiye karşı gösterilen agresif, öfkeli davranışlar koşullu saygının negatif yönüne örnektir.
Benzer şekilde, bir hatayı düzelten bir insanı dinlememek, terslemek, reddetmek ve iletişimi kesmek de koşullu olumlu saygının negatif yönüne örnektir.
Üçüncü bir örnek ise düşünceleri, yaşamı, politik tutumu farklı olan kişilerin hayatları hakkında, kişilikleri hakkında hakarete varan düşünceler üretmek ve kişinin öz yaşam hak ve tercihlerini göz etmeden aleni bir şekilde paylaşmak da koşullu olumlu saygının olumsuz yanını gösterir.
Fark edeceğiniz gibi, her bir örnek gereken koşulun yerine getirilmediği zaman ortaya çıkan ve bireysel sınırları aşan aslında daha çok saygısız tavır ve duruşlara örneklerdir.
Örnekleri daha çok, sosyal hayattan dış ilişkilerden vermeye çalıştım. Benzer durumların aile içindeki ilişkilere yansımasından da söz edebiliriz.
Bu yansımalar ailenin ekonomik durumu, eğitim durumuna göre değişir. Aynı zamanda yine aynı koşullara bağlı olarak bazı ailelerde fiziksel şiddete kadar ulaşırken bazı ailelerde sadece sözlü ya da duygusal şiddet durumunda kalır.
Burada hemen bir pencere açalım; saygısızlığın her türlüsü şiddetin bir çeşidiyle ilişkilidir ve şiddetin bir yönünü gösterir.
Aile içi ilişkilerde olumsuz saygı ne zaman ortaya çıkar?
Koşullu olumlu saygıyı daha çok yaşatan aileler tutucu, geleneksel aile yapılarıdır. Aynı zamanda yargılayıcı, ağır eleştiriler yapan kişiler de koşullu olumlu saygı gösterme eğiliminde olurlar.
Uç örnekleri arasında homoseksüel, biseksüel ve transseksüel aile üyelerinin yargılanması, reddedilmesi ve aşağılanması gelir.
Aile içi iş bölümünün cinsiyete dayalı olduğu ailelerde kadının yemek yapmaması, evinin temiz olmaması, çocukların basit bir üşütmesi dahi kadının kadınlığının, anneliğinin aşağılanması, yargılanması ve gereksiz öfke nöbetlerine tutulmasını sağlar. Hatta fiziksel şiddete kadar uzanan bir davranış silsilesi içine girer.
Yine cinsiyete dayalı iş bölümü yapılan ailelerde benzer şekilde erkeğin para kazanamaması, ağır bir hastalıkta güç kaybına uğraması gibi durumlarda koşullu olumlu saygının negatif etkilerine maruz kalması olasıdır. Bu tür ailelerde erkekler seyrek olarak söz ile, yaygın olarak ise ilgisizlik ve önemsizleştirilmeyle bu duruma maruz bırakılır.
Çiftler arasındaki geçimsizlik, sık tartışma, boşanma gibi durumlar da akrabalar tarafından yargılanıp eleştirildiğinde, dışlama davranışları ortaya çıktığında yine koşullu olumlu saygıdan söz edilebilir.
Benzer şekilde çiftin çocuk eğitiminin onaylanmadığı durumlarda da akrabalar tarafından koşullu olumlu saygıya maruz kalınabilir.
Bu anlamda koşullu olumlu saygının anne, baba, çocukların içinde bulunduğu çekirdek ailede ortaya çıkabildiğinden hem de geniş akraba ilişkilerinde görülebileceğinden söz edebiliriz.
Aile İçi İlişkilerde Koşullu Olumlu Saygı Nasıl Anlaşılır?
Aile içi ilişkilerde ve yakın ilişkilerde olumsuz saygıya öfke, bağırma, reddetme, dışlama, alay etme, aşağılama davranışları ve sözleri girer.
Bazı durumlarda bunları fark etmek çok kolay olmaz, çünkü ortada gözle görülüp kulakla duyulan bir şey olmamasına rağmen bu hisler kişinin algısında belirir. Belki de en tehlikeli durumudur, çünkü somut bir şekilde fark edilmediği için maruz kalan kişileri daha çok etkisi altına alır.
Sessiz olarak yöneltilen bu davranışların başında mimikler gelir. Yüz ifadelerini iyi izlemek, fark etmek işaretleri yakalamanızı sağlar.
Hiç tepki vermemek, yorum yapmamakta bazı zamanlarda kabul etmemek, reddetmek ve onaylamamak ile ilgilidir. Görmezden gelmek çoğu zaman onaylanmadığınız anlamına gelir.
Bu tür davranışlarla karşılaşıyor ve tatsızlık çıkmasın diye susmayı, sessiz kalmayı ya da geri çekilmeyi tercih ediyorsanız kendinizle kurduğunuz ilişkiye, öz bağlantınıza ve öz saygınıza engel oluyorsunuz demektir. Bir kişiye koşullu öz saygı gösterilmesi o kişinin öz saygısını olumsuz yönde etkileyen, kişilik özelliklerine zarar veren bir tutumdur.
Bu tarz bir ilişki içerisinde kalıyorsanız, bu ilişkinin olumsuz etkilerinden kurtulmanızı sağlayacak yegâne seçim kendiniz olmaktır. Bunun içinde olduğunuz hali, tercihinizi koşulsuz sevgi ve saygı ile sahiplenmekle, böylece öz saygınızı arttırmakla ulaşabilirsiniz.
İlginizi çekebilecek diğer yazılar:
Dinlemek isteyebilirsiniz:
Ücretsiz abone olarak bireysel, ilişki, çift ve aile danışmanlığı konusunda yayınlanan her yazı için kısa bir mail alabilirsiniz.
Deniz Can kimdir?
Sitede yayınlanan yazıların yazarı.
Bireysel & İlişki & Aile Danışmanı.
Uzman Sosyolog.
Deniz Can'ın yayınlarını dinleyebileceğiniz platformlar:
YASAL UYARI: Sayfada yer alan sağlık ile ilgili bilgiler yalnızca eğitim amaçlıdır ve bir sağlık uzmanı tarafından uygulanan tıbbi tedavinin yerini alması amaçlanmamıştır. Bilgilerin okuyucunun durumuna uygunluğunu belirlemek için mutlaka uzmana danışılmalıdır. Bu sitede yer alan yazıların tümü bana ait olup telif hakkı yasası ile korunmaktadır.