Hem Ergen Hem Yeni Okul: Orta Öğretimde Okul Kaygısı

Yazının Ana Noktaları:

• Okul kaygısı davranışları nasıl anlaşılır?

• Okul kaygısı nasıl aşılır?

• Okul kaygısına neden müdahale etmek gerekir?
  

Sabahları erken kalkmak, geceleri belirli bir zaman içinde yatağa gitmek… Yeni öğretim yılında yeniden disiplinli, sorumluluklarla dolu bir döneme başladık. İlk birkaç hafta, artık büyüdü dediğiniz çocuğunuzda okula dönüş ile ilgili isteksizlik, belki sadece evin rahatına alıştığı ya da okulu sevmediği için değildir.

Ortaokula Geçiş ve Artan Kaygı

Ergenliğin yavaş yavaş kendini göstermeye başladığı ilkokul son sınıftan sonra ortaokul başlangıcı, çocuklar için neredeyse ilk okula başlama kadar stres ve kaygı yaratır. Hatta bazı çocuklar için stres ve kaygı durumu çok daha yüksek olabilir.

Okul–Ebeveyn İş Birliğinin Önemi

İlk birkaç hafta ortaya çıkabilecek olan bu kaygı durumunu okul–ebeveyn iş birliği içinde yönetmek çok önemlidir. Bazı okullarda veli–okul iş birliğini yakalamak zor olabiliyor. Böyle bir durumda iş daha çok ebeveynlere düşüyor.

Okul Kaygısının Duygusal Belirtileri

Ergen çocuğunuzun okul kaygısı yaşadığını anlamanıza yardımcı olacak davranışların en başında tahammülsüzlük, sinirlilik, ağlama, öfke nöbetleri gibi duygusal belirtiler yer alır.

Fiziksel ve Davranışsal Belirtiler

Mide bulantısı, karın ağrısı, baş ağrısı, terleme, yeme alışkanlıklarında değişiklikler, uykuya dalmada zorluk… Bunların hepsini küçük bir çocuk gibi sergilemesini beklemeyin. Ergenlik döneminde bu belirtiler, sizi, okulu, yaşamı aşırı suçlama ve her şeye karşı gelme olarak karşınıza çıkar. Aşırı para harcama eğilimi, dışarıdan yemek söyleme isteği ya da diyet yapmaya başlamak gibi davranışlar okul açılış dönemlerinde ortaya çıkıyorsa aslında daha çok okul açılış stresi yaşadığını söyleyebiliriz.

Kaygının Davranışlara Yansıması

Çantayı geç hazırlama, evden geç çıkma, yatağa gitmek istememe de okul kaygısı ile ilgili davranışlar arasında yer alır.

Okul Ortamında Görülen Kaygı İşaretleri

Okul içinde yeni arkadaşlıklar kurmak istememe, sınıfta tek başına takılma, öğretmenlerle diyalog eksikliği, derslere katılmama, derslerle ilgilenmeme ve okuldan aşırı şikâyet, kaygının yüksek olduğuna dair işaretlerdir.

Ergenlikte Kaygıyı Ciddiye Almak

Ergenlik döneminin başladığı bu yıllarda okul kaygısını dikkate almak ve önemsemek gerekir. “Nasıl olsa alışır, geçer, gider” gibi düşüncelerle dönem geçiştirilmeye çalışıldığında daha ciddi problemlere neden olabilecek adımlar atılmış olabilir. Sosyal kaygı ve anksiyete, ergenlik dönemi başlarında 10–14 yaş aralığında yavaşça ortaya çıkar. Bu dönem, doğru ebeveyn yaklaşımı ile sağlıklı genç yetişkinliğe giden yol rahatlıkla açılabilir.

Ebeveynlerde de Ayrılık Kaygısı

Bu dönem içinde tabii ki sadece çocuklar kaygılı bir dönemden geçmez; ebeveynlerde de ayrılık kaygısı ortaya çıkar. Yeni bir dönem, ebeveyn için de yeni sorumluluklar anlamına gelir. Bu nedenle kendi kaygınızı kontrol etmeniz oldukça önemlidir.

Sabah Stresini Azaltacak Küçük Adımlar

Sabah stresi ve kaygısının önüne geçmek için hazırlıkları akşamdan yapmak ve bu konuda destek olmak gerekir. İnanın, bu küçük ritüel birçok olumsuz duygunun ve olumsuz davranışın ortaya çıkmasını engelleyen bir sihir gibidir. Uyumadan önce çanta, giysi, matara hazırlandığında sabahlar çok daha rahat geçer. Tabii bunu bir kural gibi değil, rahatlığın adımı olarak anlatmanız çok önemlidir. Hatta bir adım ileri gidip ağır olmayan bir kahvaltı hazırlığını dahi akşamdan yapabilirsiniz. Bu, güçlü, hazır ve kontrollü hissettirecek; hem size hem çocuğunuza keyifli bir gün başlangıcı için olanak sağlayacaktır.

Okul Devamlılığının Önemi

Bu dönemde devamsızlığa izin vermemek ve okulla bağı sürdürmek, kaygının aşılmasındaki en büyük etkenler arasında yer alır.

İletişimde Doğru Soruların Gücü

Okul dönüşlerinde iletişiminizi olumlu tutmak, açık uçlu sorular sormak gün değerlendirmesi içinde oldukça önemlidir. “Bugün okul nasıldı?” diye sormak yerine, “Bugün seni okulda en çok gülümseten şey neydi?” sorusunu yöneltmek çok daha iyi gelecektir. Okulun stres değil, yavaşça güzel anıların ve duyguların biriktiği, geleceğine katkı sunan bir yer olarak zihninde yer etmeye başlaması oldukça önemlidir. Bu etkinin oluşması için sizin okulla ilgili kullandığınız dil de oldukça önemlidir. “Yeni derslerin çok zor olacak” demek yerine, “Yeni şeyler öğrenecek olman çok heyecan verici. Ara sıra zorlandığını hissedebilirsin ama bu gelişimin bir parçası” ifadesi, kaygının azalmasında ve özgüveni artırmada ebeveyn olarak sizlere yardımcı olacaktır.