Ergenlerin gelişiminin iyi bir şekilde devam etmesi, ileride sağlıklı bir yetişkin olması dileği hemen her aile için önemli.
Peki, ergenliğin sağlıklı yetişkinliğe dönüşmesinde eleştirel düşünme becerisinin gelişmesi önemli bir etken olabilir mi?
Eleştirel düşünme becerisi her yaşta kazanabilen bir beceri.
Bu beceri ne kadar erken geliştirilir ve gün içerisinde aktif olarak kullanılmaya ne kadar erken başlanılırsa o kadar yapıcı etkileri görülebiliyor. Böylece hem daha bilinçli bir yaşam hem de daha güçlü ve sağlıklı ilişkiler kurulma şansı artıyor.
Eleştirel düşünme nedir?
İlk olarak, bir konu veya düşünce hakkında başkalarının sonuçlarını kabul etmeden önce onlardan kanıt isteme ve onları desteklemede kanıt sağlama durumu eleştirel düşünmenin temelini oluşturuyor.
İkinci olarak, bireylerin problemleri çözerken kullandıkları bilişsel süreçler, stratejiler ve sunumlardır.
Doğan Cüceloğlu eleştirel düşünceyi bilişsel süreçlerimizin farkında olarak başkalarının düşünce süreçlerini göz önünde tutup, öğrendiklerimizi bilerek uygulayıp olayları anlamlandırdığımız etkili zihinsel süreç olarak betimliyor.
Buradan yola çıkarak eleştirel düşüncenin aşamalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Tanımlama
Kavrama
Analiz etme
Değerlendirme
Sentezleme
Karar verme
Tüm bunlar bir olay ya da durum karşısında güçlü bireyin kendiliğinden işleyen zihinsel sürecidir.
Bu zihinsel süreç devrede olduğu zaman birey yaşadığı olayın ne olduğunu açık ve net olarak betimleyebilir (tanımlama), bu olayın yaşamı üzerindeki etkisinin farkına varır (kavrama), devamında olayın iyi ve kötü yanlarını açıkça görür (analiz etme), ardından iyi ve kötü nitelemelerinin daha geniş bir bakış açısı içerisinden gözlemleme, fark etme sürecine girer (değerlendirme), düşünme becerisi devam ettikçe daha geniş bir bakış açısından değerlendirme sürecinden geçer.
Kendisi ve diğerlerinin bakış açısı içerisinden değerlendirdiği süreci birleştirerek yeni ve özgün bir yorum geliştirir (sentezleme), son olarak da bu yoruma göre bir karar verir (karar verme).
Bu düşünme becerisi çağdaş, modern bireyin yaşantısının temelini oluşturuyor.
Eleştirel düşünme becerisi nasıl kazandırılır?
Eleştirel düşünme becerisi çok küçük yaşlardan itibaren kazandırılabilen bir beceridir. Aile, çevre, toplum ve öğrenim hayatında yapılan etkinliklere katılan çocuk, edindiği yaşantılarla eleştirel düşünme becerisini de geliştirebilir.
Bunun için en güzel teknik bilginin direkt sunulmaması, yoruma açık olması çok önemlidir. Bu anlamda katı kuralcı aile yapısı çocuğun eleştirel düşünme becerisinin gelişmesini engeller.
Çocuğun problemli bir durumda sorunu nasıl çözebileceğinin sorulması ve hatta sorununu çözmesine kontrollü bir şekilde izin verilmesi eleştirel düşünme becerisini destekler.
Bu anlamda çocuğun ailenin karar alma süreçlerinde fikir belirtmesine izin verilmesi önemlidir.
Bu onun her fikrinin ve önerisinin doğru kabul edilmesi ve uygulanması gerektiği anlamını taşımaz.
Onun fikri üzerine artıları ve eksilerinin neler olduğu, hangi yanlarının nasıl uygulanabileceği ya da uygulanamayacağı üzerine konuşulabilmesi çocuğun bir düşünce değerlendirmesine olanak tanır, sorgulamayı öğrenmesine yardımcı olur.
Tabii ki, es geçilmemesi gereken diğer bir nokta ise farklı kültür ve bakış açılarının öğrenmesini sağlamak. Bunun için de kitap okumak, belgesel izlemek gibi aktivitelerle birlikte aynı zaman farklı müzik türlerini dinlemek, farklı kültürlerin sinema örneklerini izlemek ve farkı insan gruplarına ait yaşam örneklerini görüp öğrenmesi sağlamak çocuğun geniş bir perspektiften hayatı algılaması ve yorumlamasını en büyük yardımcılar arasında yer alır.
Okumayı Unutmayın:
Ücretsiz abone olarak bireysel, ilişki, çift ve aile danışmanlığı konusunda yayınlanan her yazı için kısa bir mail alabilirsiniz.
Deniz Can kimdir?
Sitede yayınlanan yazıların yazarı.
Bireysel & İlişki & Aile Danışmanı.
Uzman Sosyolog.
Yayınlarımı dinleyebileceğiniz platformlar:
YASAL UYARI: Sayfada yer alan sağlık ile ilgili bilgiler yalnızca eğitim amaçlıdır ve bir sağlık uzmanı tarafından uygulanan tıbbi tedavinin yerini alması amaçlanmamıştır. Bilgilerin okuyucunun durumuna uygunluğunu belirlemek için mutlaka uzmana danışılmalıdır. Bu sitede yer alan yazıların tümü bana ait olup telif hakkı yasası ile korunmaktadır.