Değişimin öncüsü ya da zorlayıcısı olan ergen, edinmek istediği yaşam alışkanlıkları ile birlikte anne ve baba ile çatışmaya başlıyor.
Büyüyen gelişen dünkü çocukların yeni bir yapıya ulaşması, ailenin kurduğu ilişki ağları dışında ilişkiler geliştirmeye başlaması, yeni ilgi alanlarının oluşması ergenlik dönemine kadar oturmuş olan aile yapısında birtakım değişikleri beraberinde getiriyor.
Burada değişimin öncüsü ya da zorlayıcısı olan ergen, edinmek istediği yaşam alışkanlıkları ile birlikte anne ve baba ile çatışmaya başlıyor.
Ergenlikte çatışmanın yaşanılması kaçınılmaz gibi duruyor.
O güne kadar belirli alışkanlıklar edinmiş, yaşama dair bir perspektif geliştirmiş olan ailenin yetişkin üyeleri gencin onayladıkları davranış kalıplarının dışına çıkması ile hem endişelenmeye hem de durumdan rahatsız olmaya başlıyor.
Durumdan rahatsızlık aslında daha çok otorite ve konumlarının sarsılmasıyla da ilgili oluyor.
Ergenlik dönemi bir aile için önemli dönüm noktalarından birisi. Dönüm noktası olmasıyla beraber ilişkilerde değişim de ortaya çıkıyor.
Bu anlamda ergenlik döneminde aile içinde çatışmaların ortaya çıkması çok normal. Zaten kuramsal çalışmalarda çatışmanın tek başına sorun ya da kötü sonuçlar ortaya çıkarmadığı belirtiliyor. Yine de, aile içinde yaşanan bu çatışmalar ailenin yaşam kalitesini azaltıp verimli yakın ilişkiler kurmanın önüne geçiyor.
Bununla beraber ergenlik döneminde yaşanan aile içi çatışmaların sonucu ergen için depresyondan, madde bağımlılığına ve kişilik gelişiminin zarar görmesine kadar birçok problemin ortaya çıkmasına neden oluyor.
Buradaki çatışma aile içindeki konularda fikir birliğine varılamaması ile ortaya çıkan durumlara işaret ediyor. Fikir birliğine ulaşılamaması ise uyumsuzluk olarak ortaya çıkıyor.
Peki, çatışma kendi başına sorun yaratmıyorsa ve normal ise nasıl oluyor da çatışmanın sonunda zararlı sonuçlar ortaya çıkıyor?
Çatışma ortaya çıktığında çatışmayı çözmek için seçilen yol çatışma sonucunda ortaya çıkan sonucun yıkıcı mı yoksa yapıcı mı olacağını belirliyor.
Çatışmayı yıkıcı olarak çözüldüğü zaman ortaya öfke, kızgınlık, nefret, düşmanlık ve şiddet duyguları yaratılıyor.
Çatışma yapıcı olarak çözüldüğünde ise sorun çözme, eleştirel düşünme, iletişim becerilerini geliştirerek kişisel gelişim sağlıyor.
Çatışmayı Çözmek İçin Seçilen Yıkıcı Yollar Nelerdir?
Ortaya çıkan bir çatışma halinde bir tarafın aşırı kuralcı davranması, yasaklar ve dayatmalar getirmesi, sınırlar çizmesi çatışmanın yıkıcı sonuçlar doğurmasına neden oluyor.
Açıklanmadan, mantıklı nedenleri üzerinde durulmadan alınan her karar, zorla uygulatılan her davranış biçimi ilişkilerin bozulmasına ve ilişki içindeki kişilerin kendisi ve yaşam hakkındaki düşüncelerine zarar veriyor.
Anne ve babanın ergenlerin isteklerini kendi kuralları için reddetmeleri ve baskı yoluyla onları değişimden ve yenilikten uzak tutmaya çalışmaları yıkıcı çatışma sonuçlarının zeminini oluşturuyor.
Örneğin, gencin okul dışındaki zamanlarda arkadaşlarıyla buluşmasını engelleme ve bunu yaptığı zaman cezalandırma yıkıcı bir çatışma sonucunu doğuruyor.
Okuldan almak ile ilgili tehditler, telefonunu kullanmayı yasaklamak, kendi istediği mesleği seçmeye zorlamak, ders çalışması için diğer aktivitelerini yasaklamak ve sonlandırmak gibi davranışlar yine çatışmanın yıkıcı sonuçlar doğurmasına neden oluyor.
Bir de bunların yanında daha ağır olumsuz etkileri de olabilecek davranışlar var: Ergenin seçimleriyle dalga geçmek, aşağılamak, sosyal çevresi içinde azarlamak, ev içinde tehdit etmek, diğer aile üyelerinin yanında rezil edilmiş duygusunu yaşatmak ve dövmek çok daha yıkıcı sonuçlar doğurabiliyor.
Tüm bu ağır sonuçlar elbette ki, sadece ergeni değil aynı zamanda anne ve babasını da olumsuz yönde etkileyecektir. Tüm ailenin mutsuzluğuna neden olabilecek bu süreci daha farklı sonuçlandırmak mümkün. Bizim seçimlerimiz ve davranışlarımız yaşamımızın kalitesini ve gelecekteki ruhsal durumumuzu şekillendiriyor.
Çatışmanın yapıcı sonuçlar doğurabilmesi için nasıl bir yol izlemek gerekiyor?
Çatışmanın fikir ve tarz uyuşmazlığından kaynaklandığının farkında olmak onun giderek büyüyen daha büyük bir sorunlu alan yaratmasının önüne geçmek için atılabilecek ilk adımdır.
Bunun içinde ilk yapılacak davranış dinlemektir. Ne olduğunu, neden yaptığını ve neden onu seçtiğini anlatmasına izin vermek. Benzer bir şekilde de neden öyle olması gerektiğini, neden onu seçmesi gerektiğini anlatabilmektir.
Ergenin gerçekten ihtiyaç duyduğunu fark ettiğiniz zaman öneride bulunma, ama bunu dayatma olmadan yapabilmek ve olumlu olanı seçmesi için cesaretlendirebilmek çatışmanın yapıcı sonuçlar doğurmasına yardımcı olur.
Belki de ergenlik döneminin kişisel gelişime katkı sunabilmesi için anne ve babaların öncelikle kendini bu yönde geliştirmeleri ve sonra bu özellikleri ergen çocuklarına aktarabilmeleri gerekiyor olabilir.
İlginizi çekebilecek diğer yazılar:
Dinlemek isteyebilirsiniz:
Ücretsiz abone olarak bireysel, ilişki, çift ve aile danışmanlığı konusunda yayınlanan her yazı için kısa bir mail alabilirsiniz.
Deniz Can kimdir?
Sitede yayınlanan yazıların yazarı.
Bireysel & İlişki & Aile Danışmanı.
Uzman Sosyolog.
Deniz Can'ın yayınlarını dinleyebileceğiniz platformlar:
YASAL UYARI: Sayfada yer alan sağlık ile ilgili bilgiler yalnızca eğitim amaçlıdır ve bir sağlık uzmanı tarafından uygulanan tıbbi tedavinin yerini alması amaçlanmamıştır. Bilgilerin okuyucunun durumuna uygunluğunu belirlemek için mutlaka uzmana danışılmalıdır. Bu sitede yer alan yazıların tümü bana ait olup telif hakkı yasası ile korunmaktadır.